Stanowisko stowarzyszenia ROMB w sprawie projektu zmiany ustawy o broni i amunicji

Opublikowano 608 komentarzy do Stanowisko stowarzyszenia ROMB w sprawie projektu zmiany ustawy o broni i amunicji

 

Krzysztof Kozłowski

Sekretarz Stanu

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji

Ul. Stefana Batorego 5

02-591 Warszawa

 

Szanowny Panie Ministrze!

W imieniu ogólnopolskiego stowarzyszenia Ruch Obywatelski Miłośników Broni z siedzibą Warszawie, przedstawiamy w ramach konsultacji nasze uwagi do treści projektu ustawy „o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym”

I

Wskazujemy, iż obowiązująca ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1839 oraz z 2018 r. poz. 106 i 138) jest de facto tylko upudrowaną ustawą peerelowską z 1961 r., opracowaną jeszcze pod obowiązującym tzw. małym kodeksem karnym, której zasadniczym celem było zakazanie dostępu do broni osobom cywilnym, z pewnymi określonymi w ustawie wyjątkami, dyktowanymi względami politycznymi (dostęp do broni miał być rodzajem przywileju dla wybranej grupy społecznej związanej z resortami siłowymi) – Polska wciąż czeka na ustawę odpowiednią dla niepodległego państwa demokratycznego, regulującą dostęp do broni dla obywateli według obiektywnych kryteriów, przy pełnym poszanowaniu ich praw, a także troski o bezpieczeństwo wewnętrzne kraju.

Obowiązującą ustawę charakteryzuje brak poczucia stabilności prawa dla obywateli, niejasność lub nieprecyzyjność wielu zapisów powodująca trudności interpretacyjne oraz zachowana w praktyce uznaniowość organu w wydawaniu pozwoleń – tezę powyższą potwierdza porównanie liczby wydanych pozwoleń np. w latach 2012–2014 oraz 2016–2018, gdy obowiązywały identyczne przepisy prawa, zaś praktyka ich stosowania różniła się diametralnie.

Zasadniczą wadą obowiązującej ustawy jest anachroniczny podział pozwoleń na broń według deklarowanego celu jej użycia (pozwolenie do celów ochrony osobistej, łowieckich, sportowych, itp.), a nie według podziału broni na kategorie techniczne (A, B, C) – zdefiniowanymi przez dyrektywę Rady 91/477/EWG (z późn. zm.). Stąd strukturalna niekompatybilność polskich przepisów z dyrektywą europejską, uniemożliwiająca jej prawidłowe wdrożenie – pomimo kilku prób implementacji polskie przepisy są wciąż z nią niezgodne, co może się pogłębić przy próbie wdrożenia jej najnowszej nowelizacji.

Inną wadą obecnie obowiązujących w Polsce przepisów jest przyjęta w nich zasada jednego stopnia kompetencji – osoba, która otrzymuje pozwolenie na broń dostaje od razu dostęp do wszelkiej broni przewidzianej do danego „celu posiadania”, nie ma żadnego stopniowania np. w funkcji stażu czy doświadczenia. Tym samym nie przewidziano żadnej ścieżki rozwoju czy doskonalenia kompetencji.

W dodatku przepisy są nieszczelne, a ich nielogiczne zapisy łatwe do obejścia – wiele zakazów lub nakazów funkcjonuje tylko teoretycznie, co jest potencjalnie groźne dla porządku publicznego i obniża szacunek dla prawa. Z drugiej strony drobne i raczej mało istotne uchybienia formalne ze strony posiadaczy broni mogą skutkować opresyjnymi karami – przy czym niektóre z tych formalności są trudne do wypełnienia.

W efekcie obowiązywania obecnych przepisów w Polsce na koniec 2017 r. było wydanych tylko 206 tys. pozwoleń na broń, czego nie należy jednak utożsamiać z liczbą posiadaczy broni – ta jest mniejsza, gdyż z racji przyjętego systemu pozwoleń „do celu” jedna osoba ma często kilka pozwoleń, do różnych celów (np. łowieckich, sportowych i kolekcjonerskich). Statystyki Policji nie pozwalają na określenie dokładnej liczby osób dysponujących bronią. Gdyby przyjąć, że jest to ww. 206 tys. osób, Polska miałaby współczynnik dostępności do broni na poziomie 5 uzbrojonych osób na 1000 mieszkańców (realnie można oceniać ten współczynnik na 4 osoby). W krajach ościennych (Czechy, Niemcy, Słowacja) ten współczynnik wynosi około 40 uzbrojonych osób na 1000 mieszkańców.

Proponowany przez środowisko strzeleckie kierunek zmian przepisów zmierza wcale nie w kierunku „liberalizacji” dostępu do broni, tylko wprowadzenia mechanizmu gwarantującego z jednej strony obiektywne i stałe kryteria uzyskiwania pozwoleń na broń, a z drugiej racjonalne stopniowanie tego dostępu, poprzez np. wprowadzenie pozwoleń na broń pierwszego kontaktu – w ten sposób osoby rozpoczynające strzelecką przygodę miałyby do dyspozycji nieco mniejszy zasób broni, co jest właściwe ze względów bezpieczeństwa, ale jednocześnie jeśli ktoś sprawdzi się jako odpowiedzialny posiadacz, miałby możliwość posiadania także broni sklasyfikowanej jako potencjalnie bardziej niebezpieczna.

II

Rządowy projekt (z dnia 3 sierpnia 2018 r.) ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, w art. 135 przewiduje zmianą ustawy o broni i amunicji z 1999 r. Artykuł zawiera 28 punktów, w których projektuje się zmianę ustawy.

W art. 135 projektuje się zmianę 24 artykułów ustawy o broni i amunicji z 1999 roku, uchylenie 1 artykułu ustawy o broni i amunicji, dodanie 11 artykułów do ustawy o broni i amunicji. Zmiany zamieszczone są na 23 stronach projektu. Ustawa o broni i amunicji z 1999 roku ma 75 artykułów i była nowelizowana 25 razy.

W uzasadnieniu projektu (str. 56) autorzy piszą, że projektowane zmiany w ustawie z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji w znacznym stopniu rozszerzają i modyfikują zakres definicyjny regulacji, co związane jest w szczególności z koniecznością zapewnienia zgodności nowelizacji z prawem europejskim.

Projektowana zmiana będzie 26 zmianą ustawy o broni i amunicji i sprawi, że w ustawie przybędzie kolejne kilkadziesiąt bardzo istotnych merytorycznych zmian.

Art. 135 zamieszczony został w Dziale VII Przepisy zmieniające, epizodyczne, przejściowe, dostosowujące i końcowe Rozdział 1 Zmiany w przepisach.

W przepisach obowiązującego w Polsce prawa istnieje akt prawny w postaci Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej”. Załącznikiem do rozporządzenia są Zasady Techniki Prawodawczej.

Zgodnie z §30 ust. 1 Zasady Techniki Prawodawczej, W przepisach przejściowych reguluje się wpływ nowej albo znowelizowanej ustawy na stosunki powstałe pod działaniem ustawy albo ustaw dotychczasowych bez względu na to, czy do tych stosunków zamierza się stosować przepisy dotychczasowe, przepisy nowe czy przepisy regulujące ten wpływ w sposób odmienny od przepisów dotychczasowych i przepisów nowych.

Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy, celem zmiany ustawy o broni i amunicji jest dostosowanie prawa krajowego do dyrektywy unijnej, nie zaś uregulowanie wpływu nowej ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, na stosunki powstałe pod działaniem ustawy. W przepisach przejściowych i dostosowujących nie zamieszcza się przepisów regulujących sprawy inne, niż ściśle określone Zasadach Techniki Prawodawczej (§37 Zasad Techniki Prawodawczej), a wśród tych Zasad nie przewidziano możliwości zasadniczej zmiany innej ustawy w celu implementacji aktu prawa unijnego.

Nowelizacja ustawy o broni i amunicji jest zatem wprost sprzeczna z §30 i §37 Zasad Techniki Prawodawczej.

Zgodnie z innym przepisem Zasad Techniki Prawodawczej (§84), Jeżeli zmiany wprowadzane w ustawie miałyby być liczne albo miałyby naruszać konstrukcję lub spójność ustawy albo gdy ustawa była już poprzednio wielokrotnie nowelizowana, opracowuje się projekt nowej ustawy.

Zważywszy ilość, zakres i przedmiot zmian ustawy o broni i amunicji oczywiste jest, że projektowanie zmiany ustawy o broni i amunicji, w sposób jaki czyni to MSWiA, wprost narusza §84 Zasad Techniki Prawodawczej.

To formalno-prawne uzasadnienie tezy o potrzebie skreślenia, z projektu ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, artykułu 135, a w konsekwencji art. 156.

III

Projektowane przepisy przewidują (art. 156), że każdy kto posiada magazynek o pojemności powyżej 10 nabojów (w przypadku karabinków centralnego zapłonu) i powyżej 20 nabojów (w przypadku pistoletów centralnego zapłonu), musi w terminie 90 dni od dnia wejścia w życie ustawy zwrócić go bez jakiegokolwiek odszkodowania na policję/żandarmerię wojskową, o ile posiada pozwolenie na broń.

Ustawa przewiduje, że zwrot magazynków następuje obligatoryjnie bez innej możliwości pozbycia się ich własności. Sankcją za niezwrócenie magazynków jest cofnięcie pozwolenia na broń palną. Ustawa nie przewiduje, że zwrot ma nastąpić odpłatnie. W istocie chodzi o przymusowe odebranie magazynków (wywłaszczenie/konfiskatę). Kategoryczne brzmienie przepisu wyklucza możliwość sprzedaży magazynków, po dniu wejścia w życie ustawy, przez osobę posiadającą pozwolenie na broń.

Zgodnie z art 21 ust. 2 Konstytucji z 1997 roku Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.

Artykuł 21 ust. 2 posługuje się terminem wywłaszczenie bez jednoczesnego sprecyzowania tego pojęcia. Pojęcie wywłaszczenia zawarte w art. 21 ust. 2 winno być rozumiane szeroko, a mianowicie jako wszelkie pozbawienie własności bez względu na formę. Pozwala to na stwierdzenie, że wywłaszczeniem w znaczeniu konstytucyjnym jest każde przymusowe odjęcie własności. Konstytucyjne pojęcie wywłaszczenia odnieść należy do każdego przymusowego odjęcia własności, bez względu na jego formę. Za wywłaszczenie uznawać też należy odjęcie własności, dokonane mocą ustawy, odnoszącej się do abstrakcyjnie określonego kręgu podmiotów. (wyrok z 14 marca 2000 r. P 5/99).

Formalną przesłanką dopuszczalności wywłaszczenia jest oparcie go na podstawie ustawowej. Wszelkie ograniczenia własności mogą następować tylko w drodze ustawy. Dopuszcza też oparcie wywłaszczenia tylko na wyraźnym przyzwoleniu ustawy, tzn. gdy z przepisu ustawy expressis verbis wynika, że dla realizacji określonego celu publicznego może nastąpić wywłaszczenie. Materialną przesłanką dopuszczalności wywłaszczenia jest powiązanie odjęcia własności z celami publicznymi.

Interes czy cel publiczny mogą być ujmowane wyłącznie w sensie opisowym jako najwłaściwsze rozwiązanie dla danej, konkretnej sytuacji społecznej przy uwzględnianiu powszechnie w społeczeństwie akceptowanych wartości oraz bieżących uwarunkowań gospodarczych i politycznych. Dodatkową przesłanką dopuszczalności wywłaszczenia jest niezbędność jego dokonania. Artykuł 21 ust. 2 Konstytucji nie formułuje tego w sposób wyraźny, ale skoro posługuje się określeniem „jedynie wówczas”, to kryje to w sobie przeświadczenie o wyjątkowości tej ingerencji we własność prywatną. Artykuł 21 ust. 2 Konstytucji uzależnia dopuszczalność wywłaszczenia od spełnienia przesłanki słusznego odszkodowania. Pojęcie słusznego odszkodowania odnosi się do jego wymiaru. Innymi słowy, wypłacone odszkodowanie powinno umożliwić odtworzenie rzeczy przejętej na cele publiczne. Słusznym odszkodowaniem może być, w zasadzie, tylko pełne odszkodowanie.

Projektowany art. 156 opiniowanej ustawy w sposób absolutnie oczywisty narusza podstawowe przepisy obowiązującej konstytucji, spychając Polskę i posiadaczy broni do czasów 1946 roku, gdy to komunistyczni oprawcy realizowali zbrodnicze cele rozbrojenia Polaków.

IV

Projekt pod względem formalnym jest zdyskwalifikowany, naruszając przepisy obowiązującego prawa. Projekt zmiany ustawy o broni i amunicji przemycany w przepisach przejściowych do ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, jest także szkodliwy społecznie.

Przez środowiska społeczne projekt omawianej ustawy jest odbierany jako definitywne rozbrojenie i tak już rozbrojonych Polaków, w symboliczną rocznicę 100-lecia niepodległości i to w wykonaniu obozu rządzącego, prezentującego siebie jako patriotyczny.

W konsekwencji wnosimy o uchylenie art. 135 z projektu ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, jest prawnym obowiązkiem ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, który jest formalnym autorem projektu. Konsekwentnie tak samo powinno stać się z art. 156.

Wnosimy zatem skreślenie z ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym art. 135 i 156 i przystąpienie przez stronę rządową do prac nad projektem ustawy o bron i amunicji druk sejmowy 1692.

Środowiska strzeleckie dysponują uzgodnionym wspólnie projektem nowej ustawy o broni i amunicji, całkowicie zgodnym z przepisami dyrektywy unijnej – jednocześnie gwarantującym ochronę słusznych interesów bezpieczeństwa państwa oraz interesów strzelców, będących jedną z najbardziej propatriotycznie nastawionych grup społecznych. Projekt ten stawiamy do dyspozycji rządzących, nosi on numer druku sejmowego 1692.

Prace nad implementacją dyrektywy unijnej nie powinny zatem polegać na zmianie aktualnie obowiązującej ustawy, a na uchwaleniu nowej ustawy o broni i amunicji. Projekt ustawy noszący druk sejmowe 1692 wymaga pewnych zmian, w szczególności dla uwzględnienia ewentualnych wniosków strony rządowej. Środowiska strzeleckie są na te propozycje otwarte.

Z poważaniem

Andrzej Turczyn

Prezes Ruchu Obywatelskiego Miłośników Broni

608 przemyśleń nt. „Stanowisko stowarzyszenia ROMB w sprawie projektu zmiany ustawy o broni i amunicji”

Dodaj komentarz